Una McCarthy

Man geni: Abertylri ?

Gwasanaeth: Nyrs

Marwolaeth: October/Hydref 1918, Achos anhysbys

Nodiadau: Ni wyddys unrhywbeth ar hyn o bryd am Una McCarthy y gwelir ei llun gydag eraill mewn papur newydd, yr Argus o bosib, dan y pennawd ‘Died on Service’.

Cyfeirnod: WaW0390

Llun papur newydd

Llun o Nyrs Una MaCarthy, 19 Marlborough Road, Abertyleri.

Elizabeth Jane [Batchie] Griffiths

Man geni: Llanymddyfri

Gwasanaeth: Clerc, VAD, 1918/01/28 – 1919/02/27

Nodiadau: Gadawodd Batchie yr ysgol yn fuan ar ôl ei phen-blwydd yn 18 i ymuno â’r VADs. Cyn hynny roedd wedi hyfforddi fel gwirfoddolwraig gyda Mintai wrth gefn Caerfyrddin. Gweithiodd yn glerc yn stordy’r swyddog cyflenwi yn Ysbyty Milwrol Catterick yn Swydd Efrog, lle’s ymddengys iddi gael bywyd cymdeithasol bywiog! Diolch i Alathea Anderssohn

Cyfeirnod: WaW0392

Batchie Griffiths

Batchie Griffiths gydag aelodau eraill Stordy’r Swyddog Cyflenwi. Mae Batchie yn eistedd ar y dde. Tynnwyd y llun ar 24ain Mawrth 1918. Diolch i Alathea Anderssohn.

Cerdyn cofnod yr Groes Goch

Cerdyn y Groes Goch ar gyfer Batchie Griffiths. Noder iddi gael ei chofrestru wrth ei llysenw.

Cerdyn cofnod yr Groes Goch [cefn]

Cerdyn cofnod Batchie Griffiths yn manylu ar ei gyrfa.

Batchie Griffiths

Ffotograff o Batchie rhwng ei ffrindiau Biggsie [l] a Minnie [r]. Noder ei bod yn ymddangos bod VADs nad oedd yn nyrsio yn gwisgo teis yn rhan o’u hiwnifform bob dydd. Diolch i Alathea Anderssohn.

Papurau rhyddhau

Papurau rhyddhau Batchie Griffiths 29ed Chwechfror 1919.

Ethel Hodgens

Man geni: Abertawe

Gwasanaeth: Nyrs, VAD, November 1914 – May 1919 / T

Nodiadau: Ar ôl gweithio am rai misoedd yn wirfoddolwraig ran-amser, bu Ethel yn gweithio am dâl mewn ysbytai milwrol: un flwyddyn yn Rhydychen, yna o Fai 1916 yn Camiers, Tréport a Rouen, yn Ffrainc. Bu’n gweithio tan fis Mehefin 1919, a soniwyd amdani mewn adroddiadau yn Ionawr 1918. Roedd hi’n 24 pan ymunodd â’r Groes Goch.

Cyfeirnod: WaW039

Cerdyn cofnod yr Groes Goch

Cerdyn Croes Goch ar gyfer Ethel Hodgens.

Cerdyn cofnod yr Groes Goch [cefn]

Cerdyn Croes Goch Ethel Hodgens, yn dangos sut y bu’n gwasanaethu yn Lloegr a Ffrainc [cefn].

Adroddiad papur newydd

Adroddiad byr am nodi enw Ethel Hodgens mewn adroddiadau. Cambria Daily Leader 5ed Ionawr 1918.

Isabella Lilian Mitchell

Man geni: Cattistock, Dorset

Gwasanaeth: Gweithwraig mewn cantîn, Gyrwraig Ambiwlans , French Red Cross, 1915 - 1918 ?

Marwolaeth: 1970, Swydd Caint , Achos anhysbys

Nodiadau: Unig ferch teulu o’r Alban a oedd wedi ymsefydlu yn Aberhonddu oed Isabella. A A Mitchell, Henadur ac YH oedd ei thad a gwirfoddolodd ei dau frawd yn swyddogion yn y fyddin. Yn mis Medi roedd yn gweithio yng Nghantîn y Groes Goch Ffrengig yng Ngorsaf Creil, i’r gogledd o Baris. Dywedir iddi dderbyn y Croix de Guerre yn haf 1918 am dair blynedd o wasanaeth i ambiwlans modur Byddin Ffrainc, ac yn arbennig am ei gwaith da yn Creil. Diolch i Marianne Last.

Cyfeirnod: WaW0395

Adroddiad papur newydd

Adroddiad am waith cantîn Isabella yn Creil, Ffrainc. Brecon County Times 2il Medi 1915.

Adroddiad papur newydd

Adroddiad am wobrwyo Isabella â’r Croix de Guerre. Brecon County Times 1af Awst 1918

Gyrwyr Ambiwlans

Darlun o yrwyr ambiwlans o Brydain, Ffrainc 1917.

Lilias Stuart Mitchell (née Wilsone)

Man geni: Straights Settlement

Gwasanaeth: Pwyllgorwraig, mam

Marwolaeth: 1949, Swydd Caint , Achos anhysbys

Nodiadau: Gwraig A A Mitchell, Henadur ac YH yn Aberhonddu a mam Isabella Mitchell [qv] a fu’n gyrru ambiwlansysy yn Ffrainc oedd Lilias Mitchell. Lladdwyd ei mab hynaf ym Mesopotamia yn 1917 ac anafwyd ei mab ieuengaf yn ddifrifol yn Ffrainc yn 1918. Roedd hi a’i gŵr yn Geidwadwyr lleol nodedig; cefnogodd Lilias ffoaduriaid ac Ysbyty’r Groes Goch Penoyre. At hyn hi oedd Ysgrifennydd Pwyllgor Ffair Gyflogi Aberhonddu ac roedd yn Aelod o Bwyllgor y Ddeddf Diffyg Meddyliol. Ym Mehefin 1918 gwobrwywyd hi â’r Medaille de la Reine Elisabeth am ei gwaith gyda ffoaduriaid Gwlad Belg. Gadawodd hi a’i gŵr yr ardal yn 1919.

Cyfeirnod: WaW0396

Adroddiad papur newydd

Adroddiad am benodi Mrs Mitchell i Bwyllgor Deddf Diffyg Meddyliol. Brecon County Times 5ed Awst 1915.

Llythr papur newydd

Llythyr i’r papur Newydd am ddarpariaeth i’r merched yn Ffair Gyflogi Aberhonddu. Brecon County Times 26ain Ebrill 1917.

Adroddiad papur newydd

Adroddiad am wobrwyo Mrs Mitchell â’r Medaille de la Reine Elisabeth. Brecon and Radnor Express 27ain Mehefin 1918.

Rhybudd o ocsiwn

Rhestr o offer gardd a stabl a werthwyd gan y teulu Mitchell cyn iddynt ymadael ag Aberhonddu. Brecon County Times 21ain Awst 1919.

Marie Beckers

Man geni: Gwlad Belg

Gwasanaeth: Athrawes, ffoadures

Nodiadau: Roedd Marie Becker yn un o’r ffoaduriaid o Wlad Belg a letyai yn Nhreffynnon, ac ymddengys mai hi oedd llefarydd y grŵp. Adroddwyd am ei phenodi i ddysgu plant o Wlad Belg gyn Ysgol Sir Treffynnon yn y wasg Gymreig a Saesneg.

Cyfeirnod: WaW0399

Adroddiad papur newydd

Adroddiad am benodiad Marie Becker yn Ysgol Sir Treffynnon. Flintshire Observer 21ain Ionawr 1915.

Adroddiad papur newydd

Adroddiad am benodiad Marie Becker yn Ysgol Sir Treffynnon. Y Brython Ionawr 21ain, 1915.

Lilian Eva Rees

Man geni: Caerdydd

Gwasanaeth: Chwaraewraig rygbi, gweithwraig mewn ffatri arfau rhyfel

Nodiadau: Chwaraeai Lilian rygbi dros Cardiff Ladies, gyda Maria Eley [qv] a chyd-weithwraig iddi mae’n debyg.

Ffynonellau: https://cardiffrugbymuseum.org/articles/earliest-photograph-women%E2%80%99s-team

Cyfeirnod: WaW0397

Lilian Eva Rees

Eistedd Lilian rhwng Maria Eley (rhes ganol yn eistedd ar y chwith) a’r Capten E Kitson (yn dal y bêl). Mae’n debygol i’r llun gael ei dynnu ar 15fed Rhagfyr 1917.

Adroddiad papur newydd

Hysbyseb am y gêm rhwng Newport Ladies a Cardiff Ladies, 15eg Rhagfyr 1917. Western Morning News.

Adroddiad papur newydd

Toriad yn rhoi sgôr y gêm a chwaraewyd ar Ragfyr 15fed 1917. Ffynhonnell anhysbys.

E Kitson

Man geni: Caerdydd

Gwasanaeth: Gweithwraig mewn ffatri gwneud arfau rhyfel a chwaraewraig rygbi

Nodiadau: E. Kitson oedd capten Cardiff Ladies. Roedd yn chwarae yn yr un tîm â Lilian Rees [qv] a Maria Eley [qv] ac yn cydweithio â hwy, mae’n debyg.

Ffynonellau: https://cardiffrugbymuseum.org/articles/earliest-photograph-women%E2%80%99s-team

Cyfeirnod: WaW0398

E Kitson

Mae E Kitson yn eistedd yng nghanol y llun yn dal y bêl.

Adroddiad papur newydd

Hysbyseb papur newydd am y gêm rhwng Newport Ladies a Cardiff Ladies, Rhagfyr 1917

Toriad o’r wasg

Toriad yn rhoi sgôr y gêm rhwng Newport Ladies a Cardiff Ladies, Rhagfyr 1917. Ffynhonnell anhysbys.

Fannie A Jones

Man geni: Ynys Môn

Gwasanaeth: Nyrs, VAD

Nodiadau: Mae cofnod VAD Fannie hytrach yn rhyfedd. Yn ô lei cherdyn (lle mae’r lythyren gyntaf wedi ei newid o F i E), ymunodd hi â’r VAD yn Ionawr 1916 a gweithiodd am un awr. Fodd bynnag y mae yn cofnodi hefyd iddi weithio yn Ysbyty Ryfel Fazackerley yn Lerpwl, ac mae’r North Wales Chronicle ar 23ain Mawrth 1917 yn nodi iddi ennill y Groes Goch Frenhinol

Cyfeirnod: WaW0403

Cerdyn cofnod yr Groes Goch

Cerdyn cofnod y Groes Goch ar gyfer Fannie Jones yn nodi’r newid o F i E.

Cerdyn cofnod yr Groes Goch [cefn]

‘Dim rhagor o wybodaeth’

Adroddiad papur newydd

Adroddiad am gyflwyno’r Groes Goch Frenhinol i’r Fannie Jones. North Wales Chronicle 23ain Mawrth 1917

Sarah Annie Evans (later Kyght)

Man geni: Caerfyrddin

Gwasanaeth: Nyrs, TFNS, 1914 - 1919

Nodiadau: Gweithiai dau riant Annie, i Undeb Gwarcheidwaid Deddf y Tlodion ac yn 13 oed daeth hi’n ddisgybl-athrawes. Yn ddiweddarach hyfforddodd yn nyrs yn Ysbyty Frenhinol Bryste ac ymunodd â’r TFNS. Ar ddechrau’r rhyfel daeth Ysbyty Frenhinol Bryste yn Ysbyty Filwrol. Anfonwyd Annie i’r Aifft yn Hydref 1915, ac yna cafodd ei throsglwyddo i HMHS Braemar Castle yn Ebrill 1916, lle’r arhosodd nes iddi gael ei tharo gan ffrwydron ym Môr yr Aegean ar 23ain Tachwedd. Ni chollwyd bywydau, ond treuliodd beth amser yn y môr. Treuliodd weddill y rhyfel yn Ffrainc, lle dyrchafwyd hi’n Chwaer. Cafodd ei diswyddo o’r FNS gyda geirda clodwiw, yn 1919, a dychwelodd i Ysbyty Frenhinol Bryste – redden nhw wrth eu bodd ei chael yn ôl yno, meddid. Gadawodd nyrsio a’r TFNS pan briododd hi Bert Kyght yn 1923

Cyfeirnod: WaW0394

Adroddiad papur newydd

Adroddiad am ymadawiad Sarah am yr Aifft. Carmarthen Journal 29ain Hydref 1915.

Adroddiad papur newydd

Adroddiad am yrfa Sarah, a gyhoeddwyd pan oedd hi adref ar ymweliad. Carmarthen Journal 29ain Tachwedd 1918.

Llythyr

Llythyr gan Sarah Annie Evans yn hawlio seren 1914-1915, a ysgrifennwyd yn 1920.